لطفاً یک سیر ترکیبی استاد مطهری_مصباح یزدی با رویکرد اعتقادی، انتقادی معرفی نمایید

پاسخ:

 بنده در کل آثار علامه ی شهید مطهری، توصیه می کنم که ده اثر را حتماً عزیزان مطالعه کنند. یک اسکلت تفکردینی شکل می گیرد:

اول کتاب «انسان و ایمان»، دوم «انسان در قرآن»، سوم «جهان بینی توحیدی»، چهارم «عدل الهی» که یک بخشی از اول این کتاب نیاز به استاد دارد ولی بسیاری از شبهات عزیزان را حل می کند. اثر پنجم «وحی و نبوت»، اثر ششم «امامت و رهبری»، هفتم «سیره ی ائمه ی اطهار»، هشتم «حیات اخروی»، اثر نهم کتاب «فلسفه ی تعلیم و تربیت» و دهم «انسان کامل».

 این ده اثر، یک اسکلت تفکر دینی در شما شکل می دهد. چون عزیزان یک مسأله ای هست، گاهی دوستان طلبه و دوستان دانشجو به خاطر تیزبودنشان سراغ بعضی آثار علامه طباطبایی می روند؛ مثلاً سراغ المیزان. خب این ها آرام آرام آرام دوستان به کمک استاد می توانند بخوانند. بعد از مدتی که کمی گرفتاری پیدا کردند، منصرف می شوند؛ خسته می شوند؛ رها می کنند. یا حالا آثار آیت الله جوادی آملی هم خوب است. به سختی مباحث المیزان نیست؛ ولی به سادگی آثار علامه ی شهید مطهری هم نیست. آثار شهید مطهری از همان غنای والای آثار آیت الله جوادی آملی برخوردار هست؛ فقط روان تر شده؛ زلال تر شده؛ کلاسیک تر شده است. من در آثار آیت الله جوادی آملی خیلی دوست دارم که نویسندگانی که مباحث ارزشمند ایشان را سامان می دهند، آموزشی برخورد کنند؛ چون اگر آموزشی برخورد نشود، آدم دیمی برداشت می کند. اما آثار شهید مطهری که بیشتر خودشان نوشتند، این طور نیست. همین آثاری که من معرفی کردم، بیشترشان را خود علامه دست به قلم شدند.

 و اما در رابطه ی با آثار آیت الله مصباح؛ خب آثار ایشان شاید به فراوانی آثار شهید مطهری باشد؛ منتها بعضاً در سطوح مختلف است. بعضی مثل آثار شهید مطهری خیلی دشوار است؛ مثل «تعلیقۀ علی نهایۀ الحکمۀ». خب این مال سطح خیلی عالی است. یا «حاشیه بر اسفار» هم فکر می کنم ایشان داشته باشند. اما آموزش فلسفه شان در پناه استاد و در سایه ی رهبری یک استاد فلسفه شناس، واقعاً ارزشمند است. کتاب «فلسفه ی اخلاق» ایشان بسیار خوب است.

 حالا آثار انتقادی در بین آثار علامه ی شهید مطهری و حضرت آیت الله مصباح هست، ولی حالا سبک این بزرگواران سبک انتقاد نبوده است؛ مگر مباحث آیت الله مصباح در کتاب «پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک» که اول پیروزی انقلاب این آثار را ایشان نوشتند و مکتب مارکسیسم را نقّادی کردند. یا در همین ده سال اخیر، بیشتر در نماز جمعه یک مباحث فکری اجتماعی – سیاسی، با یک بیان بسیار رسا داشتند که خب حالا کسانی که علاقه مند به مباحث سیاسی هستند می توانند به آثار خطبه های جمعه ی ایشان و پیش از خطبه های نماز جمعه تهران مراجعه کنند. البته آیت الله مصباح بسیار بسیار باسوادند و واقعاً در شناخت معارف از یک جامعیتی برخوردارند؛ اما خب بعضی ها اعتقادشان بر این است که اگر ایشان در کشمکش های سیاسی وارد نمی شدند، شاید ابهت علمی ایشان بالاتر از حد موجود بود. ولی خب ایشان، دفاعیاتی دارند و می گویند من رسالت الهی خودم تشخیص دادم که این کار را بکنم.

والسلام علیکم و رحمۀالله و برکاته