آیا کسی که میخواهد خودسازی کنه و قدم در راه سیر سلوک الی الله بذاره، آیا باید از موسیقی‌های حلال هم دست بکشه؟

سلام بابا جان.
طاعات قبول إن شاء الله
پدرم می‌خواستم ابتدا نظرتون در رابطه با مطلق موسیقی حلال بدونم؟
آیا کسی که دغدغه خودسازی داره و عزم بر این دار که قدم در راه سیر سلوک الی الله بذاره، آیا باید از موسیقی‌های حلال هم دست بکشه؟
آیا اینکه برخی از بزرگان مثل علامه طباطبایی یا میرزا جهانگیر قشقایی اهل موسیقی بودن صحت داره؟
و کمی هم در رابطه با این جمله امام خمینی (ره) که می‌فرمایند موسیقی برای جوان مثل مواد مخدر  است، توضیحی بفرمایید که اینها چطور با هم جمع می‌شوند؟
ممنون از زحماتتون، دلسوزی‌ها و وقتی که می‌گذارید.
یا علی

پاسخ:

اصل اولیه این نیست که در عالم هر آهنگی حرام باشد چون حتی حیوانات هم مثل بلبل، فاخته ،طوطی و نظایر آن نغمه هایی دارند، حتی وزش بادها گاهی نغمه ایجاد می کند. اصل اولیه این نیست که هر آهنگی حرام باشد بلکه اسلام یکسری معیارهای دارد که اگر موسیقی منطبق با آن باشد حرام است که اصطلاحا به آن غِنا می گویند.

هر غنایی موسیقی هست اما هر موسیقی ای، غنا نیست! یعنی دایره موسیقی خیلی گسترده است مثل کشور شوروی و چین گستردگی و وسعت زیادی داره اما تنها بخشی از آن، مناطق ممنوعه است. در دایره و حوزه وسیع موسیقی هم یک بخشی حرام است و آن بخشی است که احکام غنا در خصوص آن صدق کند.

بزرگان راجع به غنا، بر روی روایات زیادی کار کرده اند. اخیرا هم کتابی از درس های خارج رهبر معظم انقلاب منتشر شده که تعریف می کنند بسیارمفید است. اما من چند تا معیار خدمتتان عرض کنم:

 آهنگ مُطرب که در درون انسان خفت ایجاد می کند، حرام است. یعنی طرب آن طوری باشد که وقار جسمی فرد را به هم می ریزد، حواس فرد را به جای دیگری می برد و پرت میکند، تعادل جسمی اش را بهم می زند و یا دل او را دائم فرو می ریزد. یک ترجیع ها و چهچه هایی هست که دل را خالی می کند حتی ممکن هست که با خواندن قرآن هم این اتفاق رخ دهد! یک عالمی می گفت در یک جاهایی که عبدالباسط خوانده مثل "فلا اُقسم بالخُنَّس *الجوار الکُنَّس" در سوره تکویر، مشکوک به ورود به حریم غنا است. این خُنَّس تعبیری است یک مقدار دل به هم می ریزد!

یک مورد دیگر از معیارهای تشخیص غنا، استفاده از مظامین باطل در موسیقی است. یعنی بر روی حرف ناحق، آهنگ سازی کرده اند، یک صدای زیبا هم آن را می خواند.

و مصداق دیگر غنا، صدای زن است که شنونده متوجه می شود که این صدا متعلق به زن هست. اکثر علمای دین بر غنا و اشکال داشتن آن حتی اگر زیبا خواندن قرآن باشد، توافق دارند. تمام این ها به این دلیل است که در وهله نخست، مردها تاثیر پذیرترند.

اما در خصوص موسیقی هایی که ویژه مجالس لهو و لعب است. مثلا مجلس های آن چنانی هست که موسیقی های خاصی را استفاده می کنند که آن ها نیز حرام اند.

مصداق دیگر اینکه برخی از موسیقی ها توانایی این را دارند که با توجه به مشکلات روحی- روانی افراد مثل برخی از عشق های سرکوب شده، اشک فرد را جاری کنند! که این نوع از موسیقی نیز اشکال دارد.

اما کسی که دغدغه خودسازی دارد، به هیچ وجه نباید با موسیقی انس بگیرد! یعنی نباید به موسیقی عادت کند و با آن آرام بگیرد. به عبارت دیگر اگر به عنوان مثال در خودرویی نشسته و راننده یک موسیقی آرام هم گذاشته، مشکلی نیست اما شاید بشود به مصرف تریاک - که خداوند آفریده برای التیام دردهای شدید که قدیم ها استفاده میکردند- تشبیه کرد. اگر مردم اراده داشتند وتنها تحت نظر پزشکان استفاده می کردند، نیازی به تحریم نبود! چرا که اگر چیزی ضرر مطلق باشد خداوند آن را نمی آفرید. البته باید توجه داشت این مثال در خصوص مواردی است که خداوند آفریده و نه اینکه بشر در آن دست برده باشد و ترکیب آن را به هم زده باشد مثل شراب که اصل آن انگور است و به طور طبیعی ممکنه درصد خیلی کمی الکل در آن باشد اما انسان با دست کاری، آن را از حالت طبیعی خارج کرده است که شُرب آن، حرام است. شیره حاصله از تیغ زنی گل خشخاش به طور طبیعی مُسکن است و یا قارچ های سمی! خدا برای چه آنها را خلق کرده ؟ باید تحقیق کرد و حتما در چرخه طبیعت فایده هایی دارند. به هر حال بحث بر سر عادت و اعتیاد است که مردم اراده لازم را ندارند! من شاعرانه می گویم شاید امام منظور شان این بوده که اگر سالک بخواهد با موسیقی اُنس بگیرد و موسیقی همدم او باشد، به مقامات نمی رسد ( یا همدم و مونس او خداست و یا موسیقی)!

این که جهانگیر خان ابتدا به اصفهان آمده بود تا ساز اش را درست کند، صحیح است اما بعد دیگر ساز نزد! من هیچ عارف شیعه ای را ندیده ام که با موسیقی انس داشته باشد. با غنا که هیچ کس از عرفا ارتباط ندارد ولی با موسیقی های حلال انس برقرار نمی کنند. خود من با هیچ نوع آهنگی انس ندارم. اما احیانا این سرود " الو الو اینجا خانه خداست؟ " که خیلی حس معنوی ایجاد میکند را گوش میدهم و سرود شهید مطهری، آن شعر شیخ بهایی که مختاباد خوانده و خیلی سرودهای مشابه را گوش میدهم ولی اصلا اعتیاد ندارم. نباید اعتیاد پیش بیاید! در غیر این صورت به کمالات نمی رسید. اگر موسیقی در سیر الی الله اثر مثبت داشت، ائمه اطهار(ع) باید در راس کسانی باشند که موسیقی گوش می دهند. این بزرگواران اصلا گوش نمی دادند!

فرد می تواند با چیزهای دیگری خود را شاداب نگاه دارد. مثلا با فکاهی های خوش مزه ای که نه غیبت در آن باشد و نه تهمت و خنده آور است. مواردی که گاهی آدم در خلوت هم با یادآوری آنها به شدت می خندد. خوب این ها لطف الهی است.

ورزش هم شادی آور است. طرف تا ساعت 11 صبح در خانه می خوابد بعد سوار ماشین 206خودش می شود و می آید در خیابان موسیقی می گذارد طوری که 70 تا ماشین آنطرف تر هم می شنوند! این به خاطر این است که صبح ورزش نکرده و فکر می کند با این هیجانات انرژی اش آزاد می شود.

امیدوارم که ان شا الله سر حال و پیروز باشید. خوشحال شدم که خیلی صریح سئوالاتتان را مطرح کردید. ان شاالله که خداوند به همه ما توفیق بده که ازتوفیقات ایام پیش رو، کمال استفاده را ببریم.

خداوند یار و نگهدار همه شما بزرگواران باشد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته