منظور حضرت امیر از این که "من عرف نفسه فقد عرف ربه" چیست

پرسش: سلام پدر جان، منظور حضرت امیر از این که "من عرف نفسه فقد عرف ربه" چیست دقیقا؟ چه شناختی منجر به شناخت پروردگار میشود؟ آیا منظور شناخت روح و ویژگی های آن است؟ اثبات روح برای انسان چقدر میتواند مفید باشد؟

پاسخ: سلام پسر من! نفسه یا به معنای خودش یا به معنای روحش میباشد. یعنی هر کس خودش را بشناسد یا هر کس روحش را بشناسد خدایش را شناخته. حقیر در کتاب درسی اخلاق اسلامی ۱۹ حدیث امام علی علیه السلام را ترجمه کرده و گوشزد کرده ام که اعماق و ژرفای این احادیث کشف نشده است. پیچیدگی معرفه النفس ایجاب میکند که احادیث مربوط به آن هم از پیچیدگی زیاد برخوردار باشد.
هر کس به اندازه ظرفش حرف رسول خدا ص و سخن امیر المومنین را درک میکند. جسم انسان بسیار ظرافت دارد اما روح آدمی بی همتا است. حد اقل در بین موجوداتی که ما شناخته ایم چنین است. هر کدام از دانشمندان ما در باب خواص معرفت النفس کتاب ها نوشته و آثاری تالیف کرده اند که از اهم آنها سه جلد معرفه النفس و سرح العیون فی شرح العیون استاد حسن زاده است.
حرفی که حقیر در این باب زده ام این است که ما هرچه میخواهیم در بیرون یافت میشود و از این نظر خوش بین شده ایم. یکی از حقایقی که ما دنبال آن هستم معبودی بی نهایت قدرتمند و محبوب و بی قید و شرط و حاضر و ملجا و تکیه گاه است، پس باید چنین ذاتی در بیرون باشد. ما فطرت عقل و فطرت دل داریم و دل به دنبال ذات کامل میگردد و برایش قداست قایل است.  پس بر اساس همان قاعده که خوش بین شده ایم که هرچه میخواهیم هست چنین ذاتی باید باشد. این حرف حقیر برهان نیست بلکه نوعی دلگرمی و وجدانی و شهودی است. روح کانون عقل و دل است و... روح را کامل نمیتوان شناخت ولی در حد کوشش میتوان دست آوردهای عظیمی داشت.